رد پاي 5 هزار سال تمدن در اروميه
گنجينه اروميه در حال حاضر يکي از بزرگ ترين گنجينه هاي کشور محسوب مي شود قدمت اشيا» آن از پنج هزار سال قبل از ميلاد آغاز و به دوره قاجاريه ختم مي شود . به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران ارومیه (۲۲ تير ۱۳۹۱ )، گنجينه اروميه در سال 1346 در خيابان دانشکده تاسيس شد . وسعت کل عرصه آن سه هزار متر مربع که در آغاز حدود 750 متر مربع براي نمايش اشيا» و ساختمان اداري در آن احداث شده بود و در حال حاضر زيربناي آن حدود يکهزار و 850 متر مربع است . اين موزه مشتمل بر يک سالن بزرگ مخصوص نمايش اشيا» باستاني و تاريخي ، دو سالن براي موزه مردم شناسي و يک سالن به عنوان کتابخانه موزه ، آزمايشگاه حفاظت و مرمت اموال فرهنگي ، کلاس هاي آموزشي هنرهاي سنتي و مخزن نگهداري اموال فرهنگي و تاريخي است. اين گنجينه در حال حاضر يکي از بزرگ ترين گنجينه هاي کشور محسوب مي شود و اشيا» آن از پنج هزار سال قبل از ميلاد شروع و به دوره قاجاريه ختم مي شود و شامل بخش هاي پيش از تاريخ دوره اسلامي، سکه ها ، هنر هاي تزئيني و ملي و مردم شناسي ، نمونه توليدات کلاس هاي آموزشي، هنرهاي سنتي ميراث فرهنگي است . در بخش ماقبل تاريخ موزه ، مکشوفات حفاري هاي تپه موشلان اسماعيل آباد ، املش گيلان ، حسن لو ، سيلک کاشان و تپه هاي دينخواه و عمارلو که مشتمل بر 125 قلم شي سفالي خام و پخته و مفرغي مي باشد که به نمايش گذاشته شده و در بخش تاريخي ، اشيايي که مربوط به دوره تاريخي لرستان و آثاري از مفرغ و برنز ، وسايل جنگي و اشيا» سفالي آن دوره به نمايش گذاشته شده که تعداد اين اشيا»53 قلم است . در بخش تاريخي که عموما به قبل از اسلام مربوط مي شود ، 50 قلم قطعات سفالين و فلزي از نواحي شوش ، ديلمان ، خوروين ، نوروز محله ، ري ، رودبار ، گرمي ،رحمت آباد ، سياهکل ، عمارلو و نهاوند گردآوري شده است . همچنين در بخش اسلامي موزه 600 قلم ظروف و اشيا» سفالين فلزي وجود دارد که بي نهايت جالب و ديدني هستند . اين اشيا» متعلق به رفسنجان ، ري ، گرگان ، قوچان ، سبزه وار ، نيشابور ، اراک ، کاشان ، ساوه ، جيرفت ، شوش ، گنبد کاووس ، بيرجند ، دماوند ، اصفهان و بجنورد مي باشد . در بخش مردم شناسي موزه ، لباس ها و وسايل مربوط به قرن 13 و 14 هجري و اشيا» مسي و برنجي ، شيشه اي ، پارچه اي ، و سفالين ، چوبي و نيز مجسمه هايي از اقوام و طوايف مختلف کشور با لباس هاي محلي به نمايش در آمده است . در بخش هنر هاي تزئيني نيز تابلو ها ، مينياتور ها ، قلمدان هاي متعلق به قرون 13 و 14 هجري و اشيايي که بر روي آنها به خط زيبا و متنوع نوشته ها و آياتي از قرآن مجيد قرار دارد به نمايش گذاشته شده است . موزه اروميه به لحاظ غناي اشياي تاريخي يکي از موزه هاي ارزشمند کشور به شمار مي رود که نزديک به 11 هزار نوع اشياي تاريخي در آن نگهداري مي شود و آثار تاريخي مربوط به هزاره هفتم قبل از ميلاد تا دوره قاجاريه را در خود جاي داده و در حال حاضر 800 قلم اشيا» باستاني در آن به نمايش گذاشته شده است . ابزارآلات شيشه اي و سنگي کشف شده در مناطق اهرنجان سلماس و اروميه از جمله قديمي ترين آثار به نمايش گذاشته شده در موزه اروميه مي باشند که قدمت برخي از آنها به هشت هزار سال پيش مي رسد . ظروف سفالي مربوط به هزاره هاي اول و پنجم قبل از ميلاد ، ظروف اشياي فلزي و سکه هاي به جا مانده از هخامنشيان ، اشکانيان ، ساسانيان و دوره اسلامي از ديگر آثار تاريخي موجود در اين موزه مي باشند. يکي از ويژگي هاي موزه اروميه کتيبه هاي باستاني و تاريخي موجود در آن است . وجود سه کتيبه کلاشين ، موانا و محمود آباد که نزديک به سه هزار سال پيش با خطوط برجسته اورارتويي و آشوري نوشته شده از ديگر آثاري است که ارزش موزه اروميه را دو چندان مي کند . اين سنگ کتيبه ها که در گذشته در معابر نصب شده بودند ، به دستور يکي از پادشاهان اورارتويي به مطالب مذهبي مزين شده است . کتيبه سنگي کلاشين با سه هزار سال قدمت از جمله با ارزش ترين کتيبه هاي سنگي موزه تاريخي اروميه است . اين سنگ يادبود ، به امر ايشپويني که در سال هاي 824 تا 816 قبل از ميلاد مسيح بر سرزمين اورارتويي حکومت مي کرد ، در يک نقطه از ارتفاعات اشنويه به يادگار نهاده شد و براي جلوگيري از صدمات بيشتر در سال 1364 به موزه اروميه منتقل شد . يک سمت اين کتيبه به خط آشوري و سمت ديگر آن به خط اورارتويي نوشته شده است . کتيبه هاي ماوانا واقع در 40 کيلومتري شمال غرب اروميه در آبان ماه سال 74 به دست آمده است . اين سنگ نوشته داراي 2/75 سانتيمتر عرض و 26 تا 35 سانتيمتر ضخامت و وزن آن حدود 2 تن تخمين زده مي شود . به طور کلي اين سنگ نوشته از نظر فرم و نوع خط مشابه استل کلاشين است . اما سنگ نوشته موانا از چهار طرف نوشته دارد که اين خود نيز پديده اي بي نظير در اين زمينه است . از مجموع 9 کتيبه به دست آمده از آذربايجان غربي سه کتيبه در موزه تاريخ اروميه 2 کتيبه در موزه انگليس و 4 کتيبه در موزه ملي ايران نگهداري مي شود . حدود 50 جلد قرآن خطي ، انواع سکه هاي نقره اي و طلاي رايج در اوايل اسلام تا دوره زنديه ، انواع ظروف سفالي تزئين شده به خطوط کوفي ، نسخ و نستعليق با مضامين آيات قرآني ، احاديث و نصايح بزرگان جلوه ويژه اي به بخش دوران اسلامي اين موزه داده است. قديمي ترين کتب قرآني موزه مربوط به چهارصد سال پيش مي باشد که در قطع معمولي و با جلد مقوايي در 504 صفحه تنظيم و نگاشته شده و صفحات اول و دوم آن تذهيب شده اند و خطاط اين قرآن ناشناخته است . کتب قرآني به نمايش گذاشته شده در بخش دوران اسلامي موزه اروميه متعلق به دوره صفويه ، زنديه ، افشاريه و قاجاريه مي باشد که در اندازه هاي معمولي ، وزيري و جيبي تهيه شده است . جلد بيشتر اين کتب قرآني از نوع چرم ، مقوا و کاغذ مومي و صفحه هاي اول و دوم بيشتر آنها به طرز هنرمندانه اي به روش اسليمي يا گل بوته و طلا کاري شده آراسته شده است . در حال حاضر در موزه اروميه 11 هزار قلم اشياي تاريخي نگهداري مي شود که قديمي ترين آنها به پنج هزار سال قبل از ميلاد مي رسد./س